Niepublikowany wcześniej pamiętnik dr Stanisława Rybickiego (cz. 1)

Nie mam zamiaru pisać szczegółowej historii miasteczka które, prawdę mówiąc, niczem szczególnem nie odznaczyło się w dziejach kraju naszego. Wszakże w pracy niniejszej zestawić powinienem szereg wydarzeń zaszłych już to na terytorium samych Skierniewic, już też w bliskiej im okolicy.

Chciałbym, aby czytelnikom moim choć pobieżnie znane były dzieje tych miejscowości. Że zaś opisywać zamierzam tylko takie fakta, na które patrzyłem, a nawet czynny udział w nich brałem lub też i takie, które w czasie przeszło czterdziestoletniego tu pobytu mego, w Skierniewicach i okolicy ich się wydarzyły i dokładnie nie są znane, postanowiłem przeto w opisie niniejszym zestawić i porównać tylko obraz Skierniewic w jakim mi się przedstawiły w r. 1867 z obrazem dzisiejszym.

Data 1867 r. w historii rozwoju Skierniewic stanowi epokę. Reformy rządowe po powstaniu styczniowym u nas w kraju zaprowadzane miały na celu przede wszystkiem wniesienie policyjno-politycznego dozoru nad ludnością Królestwa Polskiego, w szczególności zaś nad inteligentną jej częścią, a także sztuczne powiększenie tu liczebności żywiołu rosyjskiego przez stworzenie dla niego jak największej liczby posad urzędowych i zapewnienie wyjątkowych ulg i przywilejów służbowych.

Kwestia kosztowności reform ustępowała względom polityki rusyfikacyjnej, którą z całą zajadłością przeprowadzać teraz zamierzano i oto dlaczego uprzedni podział Królestwa na 5 guberni i 39 powiatów zmieniono na dzisiejszy 10ciu guberni i 83 powiatów. Przy tym to podziale dawniejszy powiat Rawski, przed reorganizacją do Guberni Warszawskiej należący, rozdzielony został aż na 3 powiaty, Rawski, Brzeziński i Skierniewicki, z nich dwa pierwsze zaliczono do nowo powstałej Guberni Piotrkowskiej, ostatni pozostał przy Warszawskiej. Skierniewice zaś od 1867 r. zostały miastem powiatowym. W tym roku przybyłem i osiadłem tu, jak się okazało na czas bardzo długi i niech mi więc czytelnik wybaczy chęć opisu miejscowości, z którą mię losy złączyły, wszakże zanim do niego przystąpię uważam za właściwe podać notatkę historyczną:

Dawniejsza osada włościańska Dęba1 położona nad rzeczką Łupią inaczej Skierniewką zwana, w XV wieku zamienioną została na miasteczko Skierniewice. Odleglejsze czasy nie pozostawiły po sobie zgoła żadnych pamiątek. W XVIII wieku dopiero obok miasteczka założyli tu sobie letnią rezydencję arcybiskupi gnieźnieńscy, prymasi, których kapituła znajdowała się w Łowiczu. (cdn.)