Prawnik radzi: Wynagrodzenia za szkolenia w dniach wolnych

- To, czy pracodawca ma obowiązek zapłacić pracownikowi za jego obecność na szkoleniu przeprowadzonym w dniu wolnym od pracy, zależy przede wszystkim od rodzaju szkolenia. Pierwszym rodzajem szkoleń są takie, które pracodawca ma obowiązek przeprowadzić zgodnie z zapisami prawa pracy. Chodzi przede wszystkim o szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Szkolenia z zakresu BHP odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Z tego wynika, że jeśli szkolenie, o którym mówi Czytelnik, było szkoleniem BHP, to pracodawca powinien potraktować czas spędzony przez pracownika w sobotę jak przepracowane przez niego godziny nadliczbowe i wypłacić z tego tytułu ekwiwalent lub, na pisemny wniosek pracownika, oddać odpowiednią ilość godzin w dniu będącym jego dniem pracy.

Polskie prawo pracy przewiduje także sytuację, w której pracodawca ponosi całość albo część kosztów udziału pracownika w dodatkowych szkoleniach, kursach czy zajęciach doszkalających. Jest to związane z obowiązkiem pracodawcy do ułatwienia pracownikom podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych. Każdy pracownik ma prawo do zdobywania lub uzupełniania wiedzy i umiejętności, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Z tego tytułu przysługuje mu między innymi prawo do urlopu szkoleniowego, zwolnienie z całości lub części dnia pracy, dodatkowe świadczenia w postaci np. pokrycia całości lub części kosztów kształcenia. Za ten czas pracownikowi nadal przysługuje prawo do wynagrodzenia. W celu uregulowania praw i obowiązków pracodawcy i pracownika, strony powinny zawrzeć stosowną umowę, chyba że już ustaliły to w umowie o pracę.

Wszystkie pozostałe szkolenia, które organizowane są z inicjatywy pracodawcy lub pracownika, nie wymagają od pracodawcy ponoszenia dodatkowych kosztów. Wynika to z definicji czasu pracy zawartej w kodeksie pracy. Pracownik podczas szkolenia nie pozostaje w dyspozycji pracodawcy i dlatego nie można tego czasu wliczyć do jego czasu pracy. Najczęściej uczestnictwo w dodatkowych szkoleniach zostaje narzucone przez pracodawcę w drodze "polecenia służbowego". Dlatego można podzielić te szkolenia na te, w których pracownik bierze czynny (np. wygłoszenie referatu) lub bierny (słuchanie wykładów) udział. Pierwsze z nich jest uznawane za wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy, tak jak przy podróży służbowej, i za takie należy się pracownikowi wynagrodzenie. Drugie już nie i w związku z tym pracodawca nie musi ponosić za nie żadnych dodatkowych kosztów.
Problem obowiązkowych szkoleń i uczestnictwa w nich jest złożonym tematem. Wszystko zależy więc od rodzaju szkolenia, w którym bierze udział pracownik.

Na pytania Czytelników "ITS" czeka Katarzyna Stasik, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie aplikantka radcowska.