Profilaktyka i konsekwencje cukrzycy. Co powinieneś o nich wiedzieć

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która objawia się nieprawidłowym poziomem glukozy we krwi pacjenta.

Jakie objawy daje cukrzyca

Do najczęstszych pierwszych objawów należą:

• Uczucie suchości w ustach,
• Zaburzenia widzenia,
• Senność,
• Wzmożony apetyt,
• Spadek masy ciała,
• Wzmożone pragnienie,
• Uczucie ciągłego zmęczenia,
• Częste oddawanie moczu,
• Nawracające infekcje układu moczowego.

Jak prawidłowo mierzyć poziom cukru we krwi
Aby prawidłowo zmierzyć poziom cukru we krwi:

• umyj ręce ciepłą wodą(nie przecieraj spirytusem);
• włóż pasek do glukometru;
• przed nakłuciem wykonaj masaż palca;
• wykonaj nakłucie, nakłuwaczem dołączonym do glukometru;
• po nakłuciu nanieś pierwszą kroplę krwi n apase ktestowy;
• po kilku sekundach odczytaj pomiar;
• po wykonaniu badania przetrzyj palec jałowym gazikiem;
• zużyte elementy jednorazowe wyrzuć do pojemnika na odpady.

Zapisuj wyniki pomiarów w tzw. dzienniczku samokontroli.
Na kanale YouTube AkademiaNFZ znajdziesz film instruktażowy dotyczący mierzenia poziomu cukru.

Profilaktyka przeciwcukrzycowa

Istotną rolę w profilaktyce i leczeniu cukrzycy typu 2. odgrywa regularna aktywność fizyczna.

Preferowane typy aktywności ruchowej to m.in. spacery, marsze, biegi, nordic walking, slow jogging, pływanie, aqua aerobic, jazda na rowerze, tai-chi. Więcej informacji znajdziesz na stronach programu 8 tygodni dla zdrowia

Codzienna dieta powinna opierać się na posiłkach mniejszych objętościowo, spożywanych o regularnych porach.

W przypadku insulinoterapii rozkład posiłków należy dostosować indywidualnie do procesu leczenia.

Czym jest indeks glikemiczny – IG

Ważną rolę w diecie osoby chorej na cukrzycę odgrywa indeks glikemiczny (IG), który odzwierciedla metaboliczne działanie węglowodanów na organizm. IG to średni procentowy wzrost stężenia glukozy we krwi po spożyciu porcji produktu zawierającego 50g przyswajalnych węglowodanów. Wartość IG kategoryzuje produkty spożywcze na trzy grupy w zależności od podatności na trawienie oraz czas wchłaniania węglowodanów do krwi:

• produkt, który powoduje niższy i mniej gwałtowny poposiłkowy wzrost glikemii, ma niski IG, czyli <55;
• nagły i duży wzrost poziomu glukozy we krwi charakteryzuje produkt o wysokim IG o wartości >70;
• średni IG (wartości między 55 a 70) to produkty niezakwalifikowane do żadnej z dwóch powyższych grup.

Osobom chorującym na cukrzycę zaleca się spożywanie produktów o niskim IG.

Jakie są powikłania cukrzycy

Cukrzyca prowadzi do ostrych powikłań, do których należą kwasica i śpiączka ketonowa; hiper- i hipoglikemia, które mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla życia chorego.

Powikłania przewlekłe cukrzycy mogą rozwijać się przez wiele lat, są nieodwracalne i we wczesnej fazie mogą nie dawać objawów.

Ze względu na rodzaj naczyń krwionośnych, które zostały uszkodzone w trakcie trwania choroby, wyróżniamy uszkodzenia małych naczyń krwionośnych; uszkodzenia oczu; uszkodzenia nerwów oraz cukrzycową chorobę nerek; uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych.

Cukrzyca może też wywoływać chorobę niedokrwienną serca, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu.

Od lat problemem ludzi chorych na cukrzycę są powikłania i zespół tzw. stopy cukrzycowej – mówi Teresa Jaskóła, Prezes Zarządu Miejskiego Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków. – Zaniedbana i nieprawidłowo leczona cukrzyca prowadzi do bardzo wielu powikłań, a w niektórych przypadkach nawet do amputacji stopy. Początkowe objawy stopy cukrzycowej często bywają niezauważane przez samego chorego – dodaje Teresa Jaskóła. – Zwiększa to ryzyko ich pogorszenia, a nieleczone mogą prowadzić do poważnych konsekwencji. Proces leczenia jest wymagający, dlatego bardzo istotne dla wszystkich diabetyków jest wczesne podjęcie działań profilaktycznych – mówi Teresa Jaskóła.

W województwie łódzkim mamy 51 poradni diabetologicznych, w tym 12 w Łodzi. Lista poradni dostępna jest na stronie internetowej ŁOW NFZ.

Zapobieganie powikłaniom cukrzycy
Zapobieganie rozwojowi powikłań cukrzycowych obejmuje przede wszystkim samokontrolę osoby chorej w zakresie:

• pomiaru glikemii;
• pomiaru ciśnienia tętniczego (nieleczone nadciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycowych tj. zawał serca, udar mózgu);
• kontroli glikemii i acetonu w moczu;
• kontroli masy ciała (zaleca się wykonywać ważenie raz w tygodniu, w celu uniknięcia niekontrolowanego przyrostu masy ciała);
• kontroli stanu i pielęgnacji stóp (ma na celu zmniejszenie wystąpienia powikłań związanych z rozwojem tzw. stopy cukrzycowej).

Konieczne jest też prowadzenie zdrowego trybu życia, czyli przestrzeganie zasad zdrowego żywienia w cukrzycy. Darmowe plany żywieniowe przygotowane według zasad diety DASH dostępne są na stronie: diety NFZ

Istotne jest też uprawianie regularnej aktywności fizycznej dostosowanej do potrzeb chorego.
Chorzy muszą też bezwzględnie regularnie przyjmować leki przeciwcukrzycowe doustne i insulinę według zaleceń lekarza.
Trzeba też regularnie wykonywać badania diagnostyczne.

Profilaktyka cukrzycy u dzieci
U dzieci może wystąpić zarówno cukrzyca typu 1. (ponad 90 proc. przypadków), która jest chorobą autoimmunologiczną, jak i typu 2., spowodowana przede wszystkim przez czynniki środowiskowe (zła dieta, brak aktywności fizycznej).
Cukrzycy typu 1. nie można obecnie zapobiec, a jedynie opóźnić jej rozwój. Ryzyko można obniżyć poprzez:

• unikanie infekcji i prawidłowe ich leczenie;
• podawanie dziecku witaminy D (w ilości uzgodnionej z lekarzem);
• unikanie stresu;
• karmienie piersią i unikanie zbyt wczesnego (przed czwartym miesiącem życia) lub zbyt późnego (powyżej szóstego miesiąca życia) rozszerzania diety;
• unikanie nadmiaru cukrów i węglowodanów oraz pokarmów wysokoprzetworzonych (o wysokim indeksie glikemicznym).

Jak zapobiegać rozwojowi cukrzycy typu 2. u dzieci? Kluczowe jest tu:

• regularne spożywanie posiłków (4-5 posiłków co 3-4godziny);
• niedopuszczanie do przegłodzenia lub przejedzenia;
• picie odpowiedniej ilości wody;
• jedzenie węglowodanów złożonych (produkty pełnoziarniste z tzw. „ciemnej mąki”, warzywa, nasiona roślin strączkowych);
• unikanie węglowodanów prostych (znajdują się np. w słodyczach, słodzonych napojach, produktach zbożowych z pełnego przemiału z tzw. "białej mąki”, ale także w owocach i produktach mlecznych);
• ograniczenie niezdrowych przekąsek (np. chipsów), żywności przetworzonej (zawierającej sztuczne barwniki, konserwanty, dużo cukru, soli i tłuszczu).

Program Profilaktyka 40 Plus
Badania poziomu cukru można wykonać w ramach Programu Pilotażowego Profilaktyka 40+.

Kto może skorzystać z badań w ramach Programu Profilaktyka 40 Plus?
Każdy Polak, który ma 40 lat lub więcej może skorzystać jednorazowo z bezpłatnego pakietu badań diagnostycznych w ramach Programu Profilaktyka 40 Plus. Uczestnictwo w programie pilotażowym jest dobrowolne i nie wymaga skierowania od lekarza. Badania, o których mowa w programie, można uzyskać na podstawie e-skierowania w postaci elektronicznej wystawionego przez system.

Jak wypełnić ankietę Profilaktyki 40 Plus?
Ankieta Profilaktyki 40 Plus dla osób w wieku 40-64 lat zawiera pytania dotyczące masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie, ryzyka chorób układu krwionośnego, aktywności fizycznej, sposobu odżywania się, picia alkoholu, palenia lub innych form używania tytoniu i nikotyny oraz ryzyka chorób onkologicznych. W zależności od pytań należy wybrać z listy jedną odpowiedź lub zaznaczyć wiele odpowiedzi. Udzielenie jak najpełniejszych odpowiedzi pozwoli na dokładniejszą ocenę czynników ryzyka i dopasowanie badań laboratoryjnych. Ankieta dla osób mających 65 lat i więcej jest krótsza i zawiera pytania zamknięte na które można odpowiedzieć „tak” lub nie”.

Dowiedz się więcej na temat Programu Profilaktyka 40 Plus

Z jakich badań skorzystasz bezpłatnie?
Program Pilotażowy Profilaktyka 40 Plus to oddzielne pakiety badań z krwi, kału i moczu – dla kobiet i dla mężczyzn oraz pakietu wspólnych badań. Zestaw badań generowanych w ramach e-skierowania zależny jest od czynników ryzyka rozwoju chorób określonych na podstawie odpowiedzi z ankiety Profilaktyka 40 Plus.

Pakiet badań diagnostycznych dla kobiet może zawierać badania

• morfologii krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi;
• stężenia cholesterolu całkowitego albo kontrolnego profilu lipidowy;
• stężenia glukozy we krwi;
• AlAT, AspAT, GGTP;
• poziomu kreatyniny we krwi;
• badania ogólnego moczu;
• poziomu kwasu moczowego we krwi;
• krwi utajonej w kale – metodą immunochemiczną (iFOBT).

Pakiet badań diagnostycznych dla mężczyzn został poszerzony o badanie PSA – jest to antygen swoisty dla stercza całkowity.
Pakiet badań diagnostycznych to:

• pomiar ciśnienia tętniczego;
• pomiar masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie oraz obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI).

Gdzie sprawdzić listę placówek medycznych realizujących program?
Każdy kto otrzymał e-skieranie może wybrać placówkę spośród podmiotów, które zawarły umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na realizację programu pilotażowego Profilaktyka 40 Plus. Wystarczy, że zgłosi się do placówki z dowodem osobistym.
Listę placówek biorących udział w programie można znaleźć na stronie internetowej: Programy Profilaktyczne . Lista realizatorów jest aktualizowana na bieżąco.

Pikniki rodzinne
Marszałek Województwa Łódzkiego oraz Łódzki Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia serdecznie zapraszają na pikniki rodzinne:
Piknik w Cielądzu (Park Podworski) - 13 maja w godzinach od 15.00 do 20.00

Piknik w Sulejowie (teren Opactwa Cystersów) - 15 maja w godzinach od 13.00 do 20.00

W programie imprezy, każdy znajdzie coś dla siebie. Atrakcje dla dzieci, występy zespołów, poczęstunek od Koła Gospodyń Wiejskich, stoiska informacyjne.

Zdrowie pod Kontrolą
Studenci z oddziału Łódź Międzynarodowego Stowarzyszenia Studentów Medycyny IFMSA-Poland zapraszają na kolejną edycję ogólnopolskiej akcji profilaktycznej „Zdrowie pod Kontrolą”, która odbędzie się 14 maja w Manufakturze w godzinach 10-18.

Zdrowie pod Kontrolą

„Zdrowie pod Kontrolą” jest cyklicznym wydarzeniem organizowanym dwa razy do roku, które po trzech edycjach on-line powróciło stacjonarnie do galerii handlowych. Jego głównym celem jest podniesienie świadomości społeczeństwa z zakresu zdrowia oraz profilaktyki chorób cywilizacyjnych. Podczas wiosennej edycji studenci medycyny będą wykonywali pomiary ciśnienia tętniczego, przygodnego stężenia glukozy we krwi czy zawartości wody i tkanki tłuszczowej w organizmie aż w 17 największych miastach Polski, w tym w Łodzi.

Nie zabraknie porad dotyczących prawidłowego odżywiania, wykonywania samobadania piersi i jąder, a także udzielania pierwszej pomocy. Dodatkowo będzie możliwa rejestracja w bazie potencjalnych dawców szpiku, a także możliwość oddania krwi.

Na stoiskach Łódzkiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ będzie można:

• uzyskać informacje w zakresie programów profilaktyki zdrowotnej dostępnych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego,
• otrzymać bezpłatną zdrową dietę z portalu diety.nfz.gov.pl
• uzyskać wszystkie informacje o badaniach w ramach Programu #Profilaktyka40Plus
• dowiedzieć się wszystkiego na temat funkcjonowania Internetowego Konta Pacjenta,
• złożyć wniosek o kartę EKUZ,
• uzyskać informacje na temat leczenia uzdrowiskowego,
• uzyskać pomoc w założeniu Profilu Zaufanego,
• dowiedzieć się, jak i gdzie się leczyć bezpłatnie.

Będziecie Państwo mogli również porozmawiać z doradcą ds. profilaktyki o zdrowym stylu życia.