Na wakacjach chroń się przed słońcem. To pomoże uniknąć groźnego nowotworu skóry - czerniaka. Jak opalać się bezpiecznie?

Czerniak - złośliwy nowotwór skóry. Czy jest śmiertelny?

Czerniak jest jednym ze złośliwych nowotworów skóry. Obecnie w Polsce umiera na niego 1,4 tys. osób rocznie. Statystyki sugerują, że wkrótce może ich być więcej, bo chorych przybywa. Od roku 1980 zachorowalność na czerniaka wzrosła w Polsce aż trzykrotnie.

To zła wiadomość, bo umiera jedna osoba na trzy, u których zdiagnozowano ten nowotwór. Czerniak bowiem błyskawicznie się rozwija, szybko daje przerzuty i, mimo nowoczesnych leków, jest agresywny i odporny na leczenie. Dlatego kluczowy jest czas i profilaktyka. Szybko wykryty czerniak to aż 90 proc. szansa na wyleczenie.

Tu znajdziesz sprawdzone informacje o czerniaku przygotowane przez NFZ

Tymczasem wiele osób nie wie, że ich znamiona, pieprzyki i inne zmiany skórne są tykającą bombą. Podczas ubiegłorocznego przedwakacyjnego pikniku zdrowotnego NFZ w łódzkim Monopolis uczestnicy mogli poddać się badaniu dermatoskopem. Aż u trzech nieświadomych osób lekarze ze szpitala im. Kopernika stwierdzili podejrzenie czerniaka. Osoby te zostały skierowane do dalszej diagnostyki.

Dlatego ważnym elementem profilaktyki jest oglądanie skóry całego ciała i znamion. Anna Leder z łódzkiego oddziału NFZ podkreśla, że w celu skutecznej profilaktyki wystarczy skórę obejrzeć raz w miesiącu. I to nie tylko obszary, które często opalamy.

- Należy obejrzeć nie tylko tułów, ale też ręce, nogi, podeszwy stóp, paznokcie. Na przykład u kobiet czerniak najczęściej pojawia się na skórze nóg – mówi Anna Leder.

Według wytycznych powinniśmy zwrócić uwagę na zmiany o asymetrycznym kształcie, nieregularnych brzegach, różnokolorowe, duże (o średnicy powyżej 5 mm), powiększające się lub unoszące się.

• Asymetryczny kształt - jedna połowa znamienia różni się od drugiej
• Nieregularne brzegi - brzegi znamienia nie są wyraźne i mogą być poszarpane, zamazane, ząbkowane lub wydają się nieregularne
• Różnorodność kolorów - kolor zmienia się i mogą być obecne odcienie czerni, brązu, czerwieni, szarości lub błękitu
• Duży rozmiar - dochodzi do zmiany rozmiaru znamienia, zazwyczaj powiększenia. Czerniaki mają zazwyczaj średnicę powyżej 5 milimetrów
• Stopniowa ewolucja zmiany - czerniak zmienia kształt, powiększa się lub unosi

Chirurg plastyczny i dziecięcy Robert Jamont radzi, że zasadniczo powinna nas zaniepokoić i skłonić do wizyty u lekarza każda nowa zmiana pojawiająca się na skórze. Ale alarmujące są także te istniejące od dawna zmiany, które nagle zaczynają wyglądać inaczej.

- Jeśli zmiana gwałtownie się powiększyła, zaczęła swędzieć, zmienił się jej kolor, brzegi, zrobiła się wyniosła, to wtedy też należy zgłosić się do lekarza. Nie musi to być od razu onkolog, może to być dermatolog, a najlepiej zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – radzi lekarz.

Nie zwlekajmy, pokażmy zmianę swojemu lekarzowi POZ. W razie potrzeby skieruje nas do specjalisty, na przykład do dermatologa. Możemy też od razu, bez skierowania, pójść do poradni onkologicznej.

Profilaktycznie warto skorzystać z jednego z programów profilaktyki raka skóry. W województwie łódzkim prowadzą je obecnie m. in. szpital im. Kopernika w Łodzi oraz przychodnia MED- KOL w Koluszkach.

Tu znajdziesz więcej informacji o programie profilaktyki nowotworów skóry

Czerniak i słońce. Kiedy opalanie jest groźne?
W przypadku pojawiających się zmian trzeba działać szybko. Jednak o czerniaku lepiej jest myśleć długofalowo, zwłaszcza w okresie urlopowym. Znaczącym czynnikiem ryzyka jest bowiem ekspozycja na słońce, zwłaszcza u osób mających predyspozycje genetyczne. Jasna karnacja, duża ilość znamion lub piegów – to cechy, które sprawiają, że skóra jest wybitnie wrażliwa na niekorzystne działanie słońca. Najgroźniejsze są oparzenia słoneczne, zwłaszcza przebyte w młodym wieku. Dlatego na wakacjach powinniśmy szczególnie dbać o nasze pociechy.

Z drugiej strony przebywanie na słońcu jest niezbędne do wytwarzania witaminy D, której osobom żyjącym na naszej szerokości geograficznej często brakuje. Jak więc korzystać ze słońca i urlopu z głową?

Szacuje się, że dla dostarczenia dziennej dawki witaminy D latem wystarczy kwadrans na słońcu w godz. 10-15 z odkrytą jedną piątą ciała. Dlatego długie opalenie się wcale nie jest nam potrzebne! Unikajmy przebywania na słońcu w godz. 11-16, a jeśli musimy wyjść na słońce, pamiętajmy o kremach z filtrem przeciwsłonecznym nakładanych często i w dostatecznej ilości, nakryciu głowy, chrońmy też oczy okularami.

Kremów z wysokim filtrem ( z ochroną powyżej 15 SPF) obowiązkowo powinny używać dzieci, osoby po przeszczepach i zabiegach z zakresu medycyny estetycznej, osoby przyjmujące leki światłouczulające.

Słońce jest nie tylko na plaży, dlatego o ochronie powinny pamiętać osoby pracujące na dworze, np. rolnicy i czy pracownicy budowlani.