Jak wieś kościelna stawała się miastem powiatowym

Wynika z nich, że w latach 1333-35 parafia wniosła opłatę 4 skojców, co pozwala oszacować liczbę wiernych na 476 osób. Kolejna datowana jest na 1347, gdzie w opisie wsi Słupia został wymieniony dystrykt skierniewicki. Natomiast pierwszy wpis dotyczący wsi Squyrnyevicze (oraz Mocra i Siracovicze) pochodzi z 1359 roku, gdy książę Ziemowit III spotkał się tu z arcybiskupem Jarosławem Bogorią ze Skotnik i potwierdził prawo arcybiskupów do kasztelani łowickiej. Wieś stała się własnością kościelną w dobrach arcybiskupstwa gnieźnieńskiego.

Osiemdziesiąt lat później arcybiskup Wincenty Kot z Dębna usiłował uzyskać dla wsi prawa miejskie, ale bez powodzenia. Sztuka ta udała się po kilkunastu latach arcybiskupowi Janowi ze Sprowy herbu Odrowąż. W 1457 roku Skierniewice oraz wieś Dęba stały się miastem na prawie średzkim. Dzień targowy założyciel miasta wyznaczył na sobotę i to przetrwało do dziś.

Lokacja Skierniewic zbiegła się z rozwojem miast i handlu na ziemiach polskich. Rok wcześniej Kazimierz IV Jagiellończyk założył w Krakowie pierwszą mennicę królewską, bijącą srebrne półgrosze. Pod koniec XV wieku zrodziła się też nowa jednostka obrachunkowa: czerwony złoty, z której początek bierze nasza złotówka.
W tym czasie dla Skierniewic największe znaczenie miało rolnictwo, a wśród rzemieślników najliczniejsi byli szewcy, krawcy oraz sukiennicy. Przy kościele parafialnym św. Jakuba funkcjonowała szkółka, a najzdolniejsi uczniowie kontynuowali naukę w Krakowie.

W połowie XVII wieku, w wyniku wojny ze Szwecją oraz licznych epidemii, miasto się wyludniło, w 1685 licząc zaledwie 600 dusz. Trzeba było 100 lat, by Skierniewice stanęły na nogi. Wzniesiono pierwsze domy murowane, wybrukowano rynek i kilka ulic, a arcybiskup Antoni Ostrowski ufundował nowy kościół parafialny. Jego konsekracja odbyła się w 1781 r. W tym czasie na środku rynku stanął też murowany ratusz - obecnie ślad jego fundamentów symbolizuje fontanna.

W tym okresie powstał też jeden z najświetniejszych zabytków miasta - pałac prymasowski. O jego budowie zadecydował na początku XVIII wieku arcybiskup Stanisław Szembek.
Ostatnim prymasem rezydującym w Skierniewicach był Ignacy Krasicki - wtedy, dekretem z 1796 roku, rząd pruski skonfiskował dobra prymasowskie, które przeszły na własność króla Prus. Prymasowi pozostała dożywotnia dzierżawa skierniewickiego majątku. Przejście miasta pod zabór pruski, czego efektem były wysokie podatki, spowodowało zubożenie mieszkańców i zastopowanie rozwoju. W dalszych latach wojny doprowadziły Skierniewice do gospodarczej ruiny.

Po wejściu Francuzów i utworzeniu Księstwa Warszawskiego dobra łowickie (w tym skierniewickie) otrzymał francuski gubernator Księstwa. Po klęsce 1812 roku majątek przejęły urzędy rosyjskie, pod koniec lat 20. XIX wieku otrzymał go książę Konstanty. Księżna Joanna Grudzińska po śmierci męża zapisała pałac królowi Polski - czyli Mikołajowi I. Skierniewice stały się letnią rezydencją cara, żeby nie powiedzieć: miejscowością uzdrowiskową. Okres największej świetności trwał do śmierci cara Mikołaja I w 1855 roku. Z kolei w 1884 r. w pałacu odbyło się spotkanie przywódców państw zaborczych: Niemiec, Austro-Węgier i Rosji.

Jak żyło się zwykłym ludziom? Około roku 1830 dniówka robotnika wynosiła 50 groszy, murarza około 100 groszy, a stolarz mógł zarobić 150 groszy (1 złp liczył 30 groszy). Funt razowca, czyli niecałe pół kilograma, kosztował 4 miedziane grosze, funt wołowiny 12 gr, słonicy 24 gr, a masła 40 gr. Kwarta (ok. 1 litr) okowity - 60-70 groszy.

Problemem Skierniewic było położenie na uboczu ważnych szlaków handlowych. Dlatego tak ważne dla miasta stało się oddanie w 1845 roku kolei żelaznej warszawsko-wiedeńskiej. Skierniewicki dworzec kolejowy stanął w rekordowym czasie 12 miesięcy, od kwietnia 1873 roku do kwietnia 1874. Był to dworzec pierwszej rangi.

W drugiej połowie XIX w Skierniewice po raz pierwszy stały się siedzibą władz administracji państwowej (powiatu). Na początku XX wieku żyło tu już ponad 10.000 mieszkańców. Czynne były dwie cegielnie, browar, tartak mechaniczny, fabryka kafli, fabryka grzebieni i duży młyn. Powstał pierwszy nowoczesny szpital oraz pierwsze prywatne szkoły średnie. W rozwoju miasta nadal duże znaczenie miał węzeł kolejowy oraz lokalizacja dużego garnizonu wojskowego.
W latach międzywojennych budowano coraz więcej dużych kamienic czynszowych i odbudowano dworzec kolejowy, w latach 30. oddano do użytku gimnazjum męskie. Budynek dawnego pałacu carskiego i folwarku skierniewickiego przekazano Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, która ulokowała tu wydział ogrodniczy SGGW.

W 1922 r. powiększono obszar miasta z 1.434 ha do 2.217 ha, włączając wsie: Skierniewka Lewa, Skierniewka Prawa, Skierniewka Poduchowna oraz osiedle Szwaby. Skierniewice były wtedy trzecim pod względem wielkości miastem na zachodnim Mazowszu, po Kutnie i Żyrardowie.

***

W 1957 roku obchodzono pół tysiąca lat Skierniewic. Z tej okazji na placu przed ratuszem, wybrukowanym kocimi łbami, posadzono wierzby, zbudowano też okrągłą fontannę. Przetrwały do 2005 roku.

(źródła: IHS, Tadeusz Zwierzchowski, Jan Józefecki "Dzieje Skierniewic 1359-1975", Tadeusz Kałkowski "Tysiąc lat monety polskiej", T. Ladenberger "Zaludnienie Polski na początku panowania Kazimierza Wielkiego")